Duża nowela kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.)

Duża nowela k.p.c. z 13 czerwca 2019 i jej znaczenie dla pełnomocników w sprawach własności intelektualnej- szybki przegląd kluczowych zmian przedstawia rp.r. rz.pat. dr Arkadiusz Michalak z IP Centrum www.ipcentrum.pl.

Nowela k.p.c. z 13 czerwca 2019 uchwalona przez Sejm, nie jest tylko drobną zmianą, ale poważną reformą zmieniającą w niektórych aspektach model procesu. Czas pokaże czy spełni pokładane w niej oczekiwania. Z perspektywy pełnomocników w sprawach IP na uwagę zasługuje: (a) powrót do odrębnego postępowania w sprawach gospodarczych ze swoim rygoryzmem, (b) doręczenia elektroniczne pomiędzy pełnomocnikami, (b) zmiana i uproszczenie zasad uzasadniania wyroków: możemy mieć też uzasadnienie ustne i sąd nie będzie musiał zawsze sporządzić pisemnego uzasadnienia, (c) zmiana modelu postępowań zażaleniowych, (d) UWAGA: zmiana w zakresie doręczenia pozwu: musi być faktyczne doręczenie. (e) zmiany w apelacji, (f) posiedzenie przygotowawcze i plan rozprawy jako kluczowy element procesu. (g) karna opłata przy apelacji w przypadku braku opłaty lub opłaty wadliwej.

Poniżej niewyczerpujący, subiektywny szybki przegląd kluczowych zmian z perspektywy IP.

Dział II A Postępowanie w sprawach gospodarczych

Wraca odrębne postępowanie gospodarcze, w którym będzie rozpatrywane gros spraw z IP, głównie p.w.p i u.z.n.k. W tym zakresie najważniejsze zmiany: (a) obowiązek wskazania w pismach procesowych (pierwszych), że się posiada adres mailowy lub go nie ma, (b) bezwzględna prekluzja dowodowa- w pozwie i w odpowiedzi na pozew, (c) możliwość złożenia wniosku przez przedsiębiorcę osobę fizyczną o rozpatrzenie sprawy na zasadach ogólnych, a nie w ramach tej odrębnej procedury, (d) niedopuszczalna zmiana powództwa i powództwo wzajemne, (e) nowość umowa dowodowa stron- m.z.d. w obszarze IP mało praktyczna (f) dowód z zeznań świadków wyjątek, tylko jeżeli inne środki dowodowe są niewystarczające (!).

Pozostałe ważniejsze zmiany:

Zmiana właściwości miejscowej w sprawach o naruszenie dób osobistych w internecie. Zgodnie z art. 351.: „Powództwo o ochronę dóbr osobistych naruszonych przy wykorzystaniu środków masowego przekazu można wytoczyć przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania albo siedziby powoda.” Zmiana ta potwierdza wcześniejsze uchwały SN wskazujące, że w przypadku naruszeń dóbr osobistych w internecie naruszenie ma miejsce w zasadzie „wszędzie”, w tym oczywiście w miejscu zamieszkania lub siedziby Powoda. Jest to więc raczej przepisanie do ustawy zmiany dokonanej przez orzecznictwo.

Uwaga na koszty przy mediacji

Nowela zwiększa nacisk na mediację i utrudnia wycofanie się z mediacji skoro strona zadeklarowała wzięcie w niej udziału. Utrudnienie polega na możliwości nałożenia przez sąd na stronę kosztów, uwaga, nawet całości, jeżeli strona: 1) pomimo wezwania do osobistego stawiennictwa nie stawiła się w celu udziału w czynności sądu i nie usprawiedliwiła swego niestawiennictwa, 2) w toku postępowania bez usprawiedliwienia nie stawiła się na posiedzenie mediacyjne pomimo wcześniejszego wyrażenia zgody na mediację (art. 103 nowy par. 3 i 4).

Karna opłata przy apelacji w przypadku jej nienależytego opłacenia (art. 130 [2] a)

Od momentu wejścia w życie noweli trzeba bardzo uważać na opłacenie środków zaskarżenia, bo skutkiem wadliwej opłaty, będzie możliwość jej uiszczenia, ale niestety z opłatą karną równą opłacie należnej. Skończy się więc składanie apelacji bez jej opłacenia, bo w takim przypadku trzeba będzie zapłacić opłatę podwójną. Rozwiązanie to było powszechnie krytykowane, ale jak widać sejm się tym nie przejął. Trzeba podnieść stawki ubezpieczenia.

Nowe zasady doręczeń- nareszcie doręczenia elektroniczne pomiędzy pełnomocnikami

Oprócz doręczeń pocztowych wprowadzono doręczenia przez komornika. Nie jest zatem tak, jak straszono, że doręczenie komornicze będzie jedyną opcją. Jest to po prostu wariant doręczenia. Natomiast mega ciekawą zmianą jest możliwość doręczeń w formie elektronicznej pomiędzy zawodowymi pełnomocnikami po przyklepaniu tego przez sąd.
Zgodnie z art. 132 par. 1 [3] k.p.c.„Pisma procesowe z załącznikami, z wyłączeniem pism wymienionych w § 11, adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy oraz Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej doręczają sobie nawzajem bezpośrednio wyłącznie w postaci elektronicznej, jeżeli złożą sądowi zgodne oświadczenia odpowiedniej treści i podadzą do wiadomości sądu używane do tego dane kontaktowe, w szczególności adres poczty elektronicznej lub numer faksu. Oświadczenia nie podlegają odwołaniu, a zastrzeżenia warunku lub terminu uważa się za nieistniejące. Na zgodny wniosek stron lub w innych uzasadnionych przypadkach sąd zarządza odstąpienie od takiego sposobu doręczania”.Czy to oznacza, że wystarczy podać maile i na nie będą doręczenia, czy będzie wymagane posługiwanie się podpisem kwalifikowanym to zobaczymy jak to będzie wyglądało. Jest to natomiast bardzo duży krok w kierunku przyśpieszenia wymiany korespondencji i skrócenia postępowań.

Pozew musi być doręczony Pozwanemu realnie, nie będzie już fikcji doręczenia.

Do tej pory, jak pozwany nie odebrał pozwu, przyjmowano po 14 dniach skutek doręczenia. Teraz pozew musi być faktycznie doręczony pozwanemu. Niestety ustawodawca przerzucił ciężar doręczenia pozwu na powoda. Jeżeli bowiem nie uda się doręczyć pozwu przez sąd poprzez pocztę, to sąd zwraca pozew powodowi, który musi go doręczyć pozwanemu przez komornika i ma na to jedynie 2 miesiące. Jeżeli to doręczenie się nie uda sąd może zawiesić postępowanie. Tą zmianę należy ocenić bardzo negatywnie i apelować o jej wykreślenie w toku prac w Senacie. (art. 139 [1] k.p.c.)

Antycypacja orzeczenia

Teraz mamy sędziego sfinksa. Milczy. Nowela wprowadza m.z.d słusznie możliwość antycypacji orzeczenia: „Art. 1561. W miarę potrzeby na posiedzeniu przewodniczący może pouczyć strony o prawdopodobnym wyniku sprawy w świetle zgłoszonych do tej chwili twierdzeń i dowodów”. Jest to rozwiązanie, które było krytykowane, ja osobiście jestem zwolennikiem tej instytucji. Mogę dzięki temu wiedzieć, jak sprawę widzi sąd, i jak ocenia złożone dowody, jest szansa by ewentualnie próbować coś podrasować.

Możliwość oddalenia powództwa bez rozprawy

Proszę taka oto ciekawostka: „Sąd może oddalić powództwo na posiedzeniu niejawnym, nie doręczając pozwu osobie wskazanej jako pozwany ani nie rozpoznając wniosków złożonych wraz z pozwem.” (art. 191 [1] k.p.c.). Zakładam, że musi tu chodzić o jakąś formę oczywiście bezzasadnego powództwa.

Organizacja postępowania- nowy rozdział 2a (art. 205 [1] i nast. k.p.c.): najważniejsze zmiany: posiedzenie przygotowawcze, czyli jeszcze nie rozprawa, ale posiedzenie, na którym jak nie dojdzie do zawarcia ugody, sporządza się plan rozprawy. W tym posiedzeniu ma obowiązek uczestniczyć co do zasady i strona i pełnomocnik. Najważniejszym elementem tego posiedzenia jest plan rozprawy, który w zakresie dowodów ma skutek postanowienia dowodowego. Nie jest więc to luźna pogadanka. Generalnie posiedzenia przygotowawcze m.z.d jest dobry pomysł, jak się sprawdzi w praktyce zobaczymy.
Konieczność atakowania konkretnego stanu faktycznego przeciwnika- nie można już formułować zarzutów, że się zaprzecza temu co druga strona pisze, trzeba wskazać konkretnie czemu się zaprzecza. Zgodnie z art. 210 § 2 i 21 : „§ 2. Każda ze stron jest obowiązana do złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej dotyczących faktów. Strona jest przy tym obowiązana wyszczególnić fakty, którym zaprzecza.

Twój świadek, Twoje wezwanie i dopilnowanie. – w noweli wprowadza się zasadę, że jak powołujesz świadka, to masz zadbać o to by się stawił, czyli to Ty zajmujesz się zawiadomieniem.

Częściowe uzasadnienie wyroku- co ciekawe można zgodnie z nowelą wnieść o częściowe uzasadnienie wyroku. Oznacza, to, że jak chcę mieć uzasadnienie całości wyroku to powinienem napisać wnoszę o uzasadnienie wyroku XXXX w całości. Uzasadnieniem wyroku może być też w określonych wypadkach jego ustne uzasadnienie (art. 333 [1] k.p.c.), to jest bardzo ważna zmiana, bo może być tak, że jak jest posiedzenie nagrywane i sąd wygłosi uzasadnienie, to potem sporządza transkrypcję i musimy wtedy wnieść o doręczenie transkrypcji i od tego momentu będzie nam biec termin do apelacji. Trzeba zatem uważać.

Zmiana w apelacji dot. kwestionowania stanu faktycznego: art. 368 § 11. „W zarzutach co do podstawy faktycznej rozstrzygnięcia należy wskazać fakty ustalone przez sąd pierwszej instancji niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy lub istotne dla rozstrzygnięcia fakty nieustalone przez sąd pierwszej instancji.”

Spore zmiany w postępowaniu zażaleniowym: wprowadza się różne modele zażaleń: jedne są do sądu wyższej instancji, inne do innego składu sądu I instancji (nowość).

Tych zmian jest znacznie więcej, zachęcam do lektury projektu i zgłaszania kolejnych smaczków, które wyłapujecie z własnej praktyki.

Arkadiusz Michalak

Copyright: IP Centrum